Katalog ulg podatkowych dla przedsiębiorców uległ znacznemu zwiększeniu od 1 stycznia 2022 roku, ponieważ do polskiego prawa został wprowadzony szereg zupełnie nowych preferencji, m.in. ulga na ekspansję, ulga na prototyp czy ulga na robotyzację. Zwiększona została również atrakcyjność szeroko stosowanych ulg w polskich przedsiębiorstwach – na działalność badawczo-rozwojową (tzw. Ulga B+R) oraz IP Box.
Szeroki zakres ulg sprawia, że w praktyce większość polskich firm jest uprawniona do obniżenia wysokości swoich zobowiązań podatkowych. Zatem prawidłowy audyt przedsiębiorstwa pod kątem możliwości skorzystania z ulg podatkowych jest istotnym czynnikiem wpływającym na konkurencyjność firmy w obecnym środowisku biznesowym.
Ulga B+R – najszersza preferencja w prawie podatkowym
Ulga badawczo-rozwojowa obowiązuje w polskim systemie podatkowym od początku roku 2016. Ulga B+R pozwala na obniżenie podstawy opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w podatku dochodowym od osób prawnych o wydatki poniesione m.in. na pracowników, materiały i dodatkowy sprzęt w ramach projektów spełniających definicję prac badawczo-rozwojowych.
Pomimo powszechnej opinii o trudności w spełnieniu definicji działalności badawczo-rozwojowej w praktyce wystarczające jest spełnienie definicji prac rozwojowych lub prac badawczych. Tym samym do skorzystania z ulgi nie jest wymagane prowadzenie badań, a tym bardziej nie jest wymagane posiadanie innowacyjnego laboratorium, w którym opracowywane są nowatorskie rozwiązania na skalę światową.
Zgodnie z ustawową definicją prace rozwojowe są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności – a także narzędzi informatycznych lub oprogramowania – do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów albo usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń. Tym samym prace rozwojowe w praktyce mogą obejmować jedynie proces opracowywania koncepcji nowego produktu albo usługi (niezależnie od wyniku przedsięwzięcia).
Powyższą definicję spełnia każdy podmiot podejmujący działania polegające na opracowywaniu nowych produktów lub usług (w tym również przy bieżącej produkcji) na skalę przedsiębiorstwa. Od początku roku 2022 możliwy limit odliczeń kosztów kwalifikowanych od wynagrodzeń pracowników wynosi 200%. Oznacza to, że przy zatrudnianiu pracownika na umowie o pracę z wynagrodzeniem 10 000 zł brutto, pracodawca rozlicza 10 000 zł jako ustawowy koszt uzyskania przychodów i następnie 20 000 zł jako koszt kwalifikowany w ramach ulgi B+R. W rezultacie łącznie podstawa opodatkowania może być obniżona o kwotę 30 000 zł.
Przykładowe zastosowania ulgi B+R w sektorze zachowania czystości
Wiele przedsiębiorstw z sektora profesjonalnych usług utrzymania czystości często jest uprawnionych do skorzystania ulgi B+R. Poniżej kilka branżowych przykładów, które zostały potwierdzone przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Producent środków do czystości może korzystać z ulgi B+R, produkując lub ulepszając środki czystości
„Priorytetowym zadaniem jest opracowywanie odpowiednich produktów dla indywidualnych wymagań odbiorców z branży chemii kosmetycznej i gospodarczej. (…) Wnioskodawca opisując sprawę, wskazał zarówno na twórczość podejmowanych działań (są one nakierowane na tworzenie nowych technologii produkcji i nowych lub ulepszonych produktów), systematyczny sposób prowadzenia tych działań (są one prowadzone według określonego harmonogramu), jaki i na zwiększenie zasobów wiedzy oraz jej wykorzystania do tworzenia nowych zastosowań w zakresie technologii produkcji oraz oferty produktów spółki. Co warte również podkreślenia, prace realizowane przez spółkę nie mają charakteru rutynowego.
Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że działania realizowane przez spółkę stanowią działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 5a pkt 38-40 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.
Producent robotów
„Spółka prowadzi działalność w automatyce przemysłowej, tj. w zakresie opracowywania, projektowania, produkcji, montażu oraz programowania specjalistycznego oprzyrządowania w postaci robotów automatyzacji procesu produkcji. (…) Reasumując, prace wykonywane przez spółkę w ramach projektów B+R z obszarów B+R spełniają definicję działalności badawczo-rozwojowej, o której mowa w art. 5a pkt 38 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zw. z art. 5a pkt 40 tej ustawy, w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2018 r., jak i od 1 października 2018 r., która uprawnia Wnioskodawcę do skorzystania z tzw. ulgi badawczo-rozwojowej (w części przypadającej na Wnioskodawcę jako wspólnika spółki) na podstawie art. 26e Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zw. z art. 8 ust. 2 tej ustawy”.
Dodatkowo w ustawie nie została wskazana żadna definicja robotów, dlatego też każdy projekt, który jest nowy na skalę przedsiębiorstwa, będzie stanowił przejaw pracy twórczej. Przykładowo nawet modyfikacje dokonywane na maszynach sprzątających, jeżeli nie noszą znamion prac rutynowych, mogą kwalifikować się do objęcia ulgą B+R.
Z odliczenia skorzystają również firmy dokonujące optymalizacji swojej działalności (opracowanie sposobów na efektywniejsze wykorzystanie zasobów przedsiębiorstwa)
„Ze względu na dynamiczne zmiany w gustach konsumentów oraz innowacyjne działania konkurencji spółka nieustannie prowadzi własne prace rozwojowe obejmujące:
- projektowanie, a następnie wprowadzanie na rynek nowych produktów (dotychczas nie produkowanych przez spółkę),
- wprowadzanie znaczących modyfikacji parametrów i rozwijanie produktów już wprowadzonych przez spółkę na rynek,
- usprawnienia wewnętrznych procesów w zakresie produkcji i logistyki.
(…) Reasumując, prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym prowadzona przez spółkę działalność B+R w ramach punktów I-II projektów B+R stanowi działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 5a pkt 38 ustawy o PIT, co uprawnia Wnioskodawcę do skorzystania z odliczenia, o którym mowa w art. 26e ust. 1 ustawy o PIT.”
W rezultacie wszystkie prace ukierunkowane na optymalizację procesów wewnętrznych, również mogą zostać objęte Ulgą B+R.
Ulga na ekspansję – preferencja dla firm planujących zwiększenie przychodów
Nowa preferencja pozwala odliczyć koszty poniesione na zwiększenie sprzedaży produktów, na wejście na nowe rynki lub wejście na rynek z nowym produktem. Roczny limit odliczenia w ramach ulgi na ekspansję wynosi 1 000 000 zł, co przy standardowej stawce podatku pozwala zaoszczędzić 190 000 zł rocznie.
Za wydatki na ekspansję (koszty kwalifikowane) uznaje się koszty poniesione na:
- uczestnictwo w targach,
- działania promocyjno-informacyjne,
- dostosowanie opakowań.
Są to więc koszty, które firmy i tak ponoszą w trakcie prowadzenia bieżącej działalności gospodarczej. Przykładowo za koszt działań promocyjno-informacyjnych można uznać nawet wynagrodzenia pracowników z działu marketingowego.
Tym samym każda firma podejmuje działania polegające na ekspansji firmy oraz promowania własnych produktów, dlatego warunki ustawowe do zastosowania ulgi będą spełnione w większości przypadków. Korzystanie z ulgi na ekspansję nie wyklucza korzystania z innych ulg podatkowych.
Pozostałe ulgi: IP Box, ulga na prototyp, ulga na robotyzację
Ulga IP Box umożliwia opodatkowanie niektórych dochodów preferencyjną stawką PIT/CIT w wysokości 5%. W tym celu podatnik musi spełnić dwa zasadnicze warunki. Po pierwsze, powstały produkt lub usługa muszą być wynikiem prac badawczo-rozwojowych. A po drugie, powstałe w wyniku prac badawczo-rozwojowych produkt bądź usługa muszą być chronione przez prawo autorskie. Katalog rodzajów ochrony jest wskazany w ustawie. Zawiera m.in. patenty, wzory użytkowe, wzory przemysłowe oraz programy komputerowe.
Ulga na prototyp stanowi rozwinięcie ulgi B+R i obejmuje etap od zakończenia prac badawczo-rozwojowych do przystąpienia do seryjnej produkcji opracowanego produktu. Preferencja umożliwia odliczenie od podstawy opodatkowania dodatkowych 30% kosztów poniesionych przez podatników prowadzących działalność B+R na:
- produkcję próbną nowego produktu,
- wprowadzenie nowego produktu na rynek, w tym uzyskanie certyfikatów i zezwoleń.
Ulga znajdzie zastosowanie również w sektorze zachowania czystości. Przykładowo opracowanie nowego robota czyszczącego (środka trwałego) umożliwia odliczenie dodatkowych 30% kosztów.
Ulga na robotyzację umożliwia dodatkowe odliczenie 50% kosztów uzyskania przychodów poniesionych na robotyzację. Za koszty poniesione na robotyzację uznaje się koszty nabycia fabrycznie nowych robotów, maszyn i urządzeń peryferyjnych wraz z kosztem nabycia oprogramowania i szkoleń dla pracowników. Z ulgi mogą skorzystać podmioty, które zintegrują robota ze swoim cyklem produkcyjnym. Zatem preferencja jest ograniczona jedynie do przedsiębiorstw zajmujących się produkcją np. chemii gospodarczej. Co istotne, w przypadku ulgi na robotyzację możliwe jest korzystanie z dodatkowych odliczeń również od maszyn, które zostały nabyte przed wprowadzeniem ulgi na robotyzację (tj. przed 2022 rokiem).
Przedsiębiorcy z sektora zachowania czystości mogą skorzystać z ulgi na robotyzację, jeśli na przykład nabywają nowe roboty przemysłowe, które są wykorzystywane w ich cyklu produkcyjnym.
Przykłady
Ulga B+R
Rozliczenie ulgi badawczo-rozwojowej za rok 2022 przez spółkę płacącą CIT według stawki 19%. W trakcie roku 2022 Spółka realizuje prace o charakterze badawczo-rozwojowym nakierowane na ulepszenie właściwości oferowanych produktów, a także opracowanie nowych produktów.
Rozliczenie ulgi:
Koszty pracownicze (w 2022 roku można odliczyć je w wysokości 200%) | 200 000 zł |
Materiały i surowce (100%) | 100 000 zł |
Ekspertyzy i opinie (100%) | 50 000 zł |
Suma kosztów kwalifikowanych | 200 000 x 200% + 100 000 x 100% + 50 000 x 100% = 550 000 zł |
Kwota oszczędności na podatku | 104 605 zł |
Ulga na prototyp
W wyniku działalności B+R podatnik opracował nowy produkt. Aby móc rozpocząć jego produkcję, podatnik musi nabyć środek trwały, który będzie zaliczony do grupy 3-6 albo 8 klasyfikacji środków trwałych. Podatnik w 2022 roku nabył nową maszynę za kwotę 500 000 zł. W zeznaniu rocznym składanym za 2022 rok podatnik będzie mógł odliczyć w ramach ulgi na prototypy 150 000 zł, odliczając je od podstawy opodatkowania. Tym samym obciążenie podatkowe zmniejszy się o 28.500 zł (przy założeniu, że podatnik jest opodatkowany stawką 19%).
Ulga na robotyzację
Podatnik nabył nową maszynę, która spełnia definicję robota przemysłowego. Koszt nabycia maszyny to 500 000 zł. Okres amortyzacji wynosi 5 lat, zatem roczne odpisy amortyzacyjne będą wynosiły 100 000 zł. W ramach ulgi na robotyzację podatnik w każdym roku będzie mógł dodatkowo odliczyć od podstawy opodatkowania 50 000 zł. Zatem roczna oszczędność podatkowa wyniesie 9 500 zł, a w całym okresie amortyzacji robota 47 500 zł (przy założeniu, że podatnik jest opodatkowany stawką 19%).
Ulga na ekspansję
Podatnik poniósł w trakcie roku wydatki na udział w kilku zagranicznych targach. Celem targów było zaprezentowanie swojego nowego produktu i zdobycie nowych klientów w krajach, w których podatnik dotychczas nie oferował swoich produktów. Suma wydatków mieszczących się w ustawowym katalogu wyniosła 200 000 zł. Dzięki zaprezentowaniu swoich produktów podatnik rozpoczął sprzedaż produktów w nowym kraju. Tym samym warunek umożliwiający skorzystanie z ulgi został spełniony. Podatnik będzie mógł ponownie odliczyć poniesione wydatki. Dodatkowa oszczędność (przy założeniu, że podatnik jest opodatkowany stawką 19%) wyniesie 38 000 zł.
Podsumowanie
Podsumowując, w polskim prawie podatkowym istnieje szereg preferencji podatkowych. Zasadniczym ich celem jest wsparcie firm poszukujących innowacyjnych rozwiązań oraz dążących do zwiększenia swoich obrotów.
Mnogość ulg oraz ich bardzo korzystny charakter (nierzadko pozwalający oszczędzić przedsiębiorstwom kilkaset tysięcy złotych rocznie na podatkach) stanowią bardzo interesujące narzędzie do obniżenia obciążeń podatkowych przez przedsiębiorstwa. Podatnicy muszą się natomiast liczyć z szeregiem praktycznych problemów z rozliczeniem ulg.